Trẻ bị còi xương, thường gặp ở trẻ dưới 3 tuổi, là do thiếu ánh nắng mặt trời và do chế độ ăn uống nghèo Can-xi. Khi trẻ mắc bệnh còi xương, các mẹ nên tích cực nấu những món ăn ngon bổ dưỡng cho trẻ hàng ngày. Sau đây là các món ăn được các chuyên gia dinh dưỡng nhi khoa tư vấn dành riêng cho trẻ còi xương, suy dinh dưỡng và hướng dẫn cách chế biến, mời các bậc cha mẹ tham khảo.
Trẻ ở độ tuổi từ 1 đến 3 thường có nguy cơ mắc bệnh còi xương cao hơn ở trẻ bình thường do bị thiếu vitamin D sẽ làm giảm quá trình hấp thu và chuyển hóa Can-xi và Photpho. Rối loạn hấp thu vitamin D sẽ làm ảnh hưởng đến sự phát triển xương của trẻ và ảnh hưởng đến nhiều cơ quan khác trong cơ thể của trẻ như hệ thần kinh, nội tiết, chuyển hóa, tiêu hóa…Vậy nên mẹ chú ý bổ sung đầy đủ vitamin D cho trẻ. Tuy nhiên bổ sung vitamin D từ đâu, bổ sung như thế nào là vấn đề mẹ cần lưu ý nhé.
Còi xương là gì?
Còi xương là loạn dưỡng xương do cơ thể trẻ bị thiếu hụt vitamin D, làm ảnh hưởng đến quá trình hấp thu, chuyển hóa canxi và phốt pho. Bệnh này thường gặp ở trẻ dưới 3 tuổi. Nguyên nhân chủ yếu gây còi xương ở trẻ chính là do thiếu ánh sáng mặt trời, trẻ sinh thiếu cân, sinh non, trẻ không được bú sữa mẹ, trẻ có hội chứng kém hấp thu, trẻ suy dinh dưỡng…Tuy nhiên, có không ít trẻ có cân nặng tốt, thậm chí thừa cân cũng bị còi xương do cha mẹ giữ gìn quá cẩn thận nên ít được tiếp xúc với ánh nắng, chế độ ăn không cân đối.
Trẻ thường quấy khóc, ngủ không yên giấc, giật mình, ra nhiều mồ hôi trộm, rụng tóc vùng sau gáy tạo thành hình vành khăn, răng mọc chậm, chậm biết lẫy, biết bò, đi, đứng… Trường hợp bệnh nặng, trẻ bị biến đổi ở xương gây thóp rộng, có các bướu trán, lồng ngực biến dạng, có chuỗi hạt sườn, các đầu xương cổ tay, cổ chân bè ra, chân vòng kiềng, chữ bát,…
Chế độ ăn hợp lý cho trẻ còi xương
Bữa ăn hợp lý phải bảo đảm đủ bốn nhóm thực phẩm:
Chất bột đường, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất. Cung cấp đủ năng lượng hàng ngày của trẻ bằng cách ăn đủ các bữa cháo, bột, cơm… Ăn theo nhu cầu của từng lứa tuổi, bổ sung đầy đủ dầu mỡ trong các bữa ăn.
Ưu tiên các thức ăn chứa nhiều chất đạm:
Thịt, cá, tôm, cua, trứng, sữa. Chọn các thực phẩm giàu canxi, sắt, kẽm là các thức ăn có nguồn gốc động vật và giàu chất đạm: Trứng, sữa, thủy sản, thịt… Đặc biệt các loại thức ăn có chứa nhiều kẽm như: Thịt gà, thịt cóc… Vì thiếu kẽm là một trong những nguyên nhân gây chậm phát triển chiều cao ở trẻ em.
Ăn nhiều rau xanh quả chín
Ăn nhiều rau xanh quả chín cũng giúp trẻ phát triển chiều cao vì rau quả cung cấp nhiều vi chất dinh dưỡng, hơn nữa lại phòng ngừa táo bón. Một số thực phẩm sẵn có chứa nhiều canxi mà các bà mẹ có thể dùng nấu cho trẻ là vừng đen, rau ngót, rau đay, rau muống, cua, tép khô, ốc, tôm, cá mè, lòng đỏ trứng, hến, sữa bò tươi, sữa chua…
Đối với trẻ mới sinh nên cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và tiếp tục bú đến 2 tuổi, nếu mẹ thiếu hoặc mất sữa thì phải được bổ sung sữa bột công thức theo tháng tuổi. Khi trẻ đã lớn vẫn phải duy trì uống sữa hàng ngày vì sữa là nguồn cung cấp canxi chính trong bữa ăn của trẻ, nhất là trẻ còn nhỏ chưa ăn được nhiều tôm, cua, cá. Hơn nữa canxi trong sữa lại dễ hấp thu hơn trong các loại thực phẩm khác.
Những món ăn trị còi xương cho bé
1. Cháo cá quả
Nguyên liệu:
- Cá quả 1 con (300g)
- Rau cải xoong 30g
- Gạo 50g
- Bột ngọt và gia vị vừa đủ.
Chế biến:
Chọn loại cá quả đầu bẹt, vảy ở bụng trắng, lưng đen, làm sạch cá bỏ nội tạng, đem hấp cách thủy cho chín, gỡ lấy thịt nạc ướp bột gia vị, xương cá giã nhỏ lọc lấy 200ml nước. Gạo xay thành bột, rau cải xoong rửa sạch thái thật nhỏ (có thể giã nhỏ rồi vắt lấy nước cho vào cháo). Cho bột gạo vào nước cá, đun lửa nhỏ, cháo chín cho rau cải xoong, thịt cá, bột ngọt vào quấy đều, cháo sôi lại là được.
Cho trẻ ăn ngày 2 lần, cần ăn 20 – 30 ngày (có thể ăn cách ngày).
2. Cháo lòng đỏ trứng gà
Nguyên liệu:
- Lòng đỏ trứng gà 2 cái
- Gạo ngon 50g
- Bột gia vị vừa đủ.
Chế biến:
Trứng gà luộc chín, bỏ lòng trắng, lấy lòng đỏ, sấy khô tán bột. Gạo rang vàng tán thành bột. Cả hai thứ trộn đều, cho vào nồi, đổ nước vừa đủ đun cho cháo sôi kỹ, thêm bột gia vị vào quấy đều, cháo sôi lại là được.
Cho trẻ ăn lúc đói ngày 1 lần. Cần ăn trong khoảng 20 – 30 ngày.
3. Cháo tôm
Nguyên liệu:
- Tôm 150g
- Gạo 50g
- Bột gia vị vừa đủ.
Chế biến:
Tôm rửa sạch, bóc vỏ và càng để riêng. Thịt tôm giã thật nhỏ. Vỏ, càng tôm sấy khô tán bột mịn. Gạo xay thành bột. Tất cả trộn đều, thêm bột gia vị, cho vào nồi, đổ nước vừa đủ nấu thành cháo. Khi cháo chín cho bột ngọt quấy đều, cháo sôi lại là được.
Cho trẻ ăn ngày 1 lần lúc đói, ăn liền 1 tháng.
4. Cháo sụn lợn
Nguyên liệu:
- Xương sụn lợn 100g
- Gạo 50g
- Bột ngọt, bột gia vị vừa đủ
Chế biến:
Xương sụn lợn rửa sạch, xay nhỏ như bột, ướp bột gia vị xào chín. Gạo xay thành bột. Xương sụn lợn cho vào nồi thêm 150ml nước đun trên lửa nhỏ, khi sụn nhừ cho bột gạo vào quấy đều, đun tiếp tới khi cháo chín cho bột ngọt.
Trẻ ăn ngày 2 lần lúc đói. Cần ăn liền 15 – 20 ngày.
Thực đơn cho bé từ 3 tuổi trở lên
Canh xương bò
Nguyên liệu:
- Xương bò 1 kg
- Cà rốt 500 gr
- Cà chua 200gr
- Bắp cải 200 gr
- Hành tây 1 củ
- Têu hột, gia vị.
Chế biến:
Xương bò rửa sạch chặt miếng to, cho vào nước nấu khoảng 5 phút, vớt ra. Cà rốt rửa sạch gọt vỏ, cắt lát. Đặt chảo nóng, cho vào một muỗng canh dầu ăn, để lửa nhỏ, xào thơm hành tây, cho nước vào, sau đó cho xương bò, cà rốt, cà chua và bắp cải, tiêu vào chung nấu 3 giờ đồng hồ, sau cùng nêm muối gia vị.
Gan heo xào đậu Hà Lan
Nguyên liệu:
- Đậu Hà Lan 120 gr
- Gan heo 150 gr
- Rau cần tây 1 bó nhỏ
- Gừng vài lát
- Tỏi nhuyễn 1 muỗng cà phê.
Chế biến:
Rau cần rửa sạch, cắt đoạn. Đậu Hà Lan rửa sạch cho vào chảo nóng xào chín. Gan heo cắt lát mỏng, rửa sạch, để ráo nước cho gia vị vào để ngấm 30 phút, rồi trụng nước sôi. Cho dầu vào chảo chờ sôi, cho tỏi nhuyễn, gan heo xào qua, sau đó thêm đậu Hà Lan, rau cần vào đảo sơ, cho gia vị trộn lẫn, sau cùng cho bột năng vào đánh sệt.
Cật gà xào thơm
Nguyên liệu:
- Cật gà 5 cái
- Thơm tươi 150 gr
- Ớt xanh 1 trái
- Ớt đỏ nửa trái
- Tỏi 2 tép
- Rượu 1 muỗng cà phê
- Bột năng nửa muỗng cà phê
- Đường trắng
- Xốt cà chua nửa muỗng canh
- Giấm, dầu mè, gia vị.
Chế biến:
Cật gà dùng muối chà rửa sạch sẽ, cắt bỏ gân trắng, cắt từng khía dao, cho vào nước sôi luộc khoảng 3 phút vớt ra. Thơm rửa sạch, cắt lát nhỏ. Ớt xanh, ớt đỏ rửa sạch bỏ hột cắt lát. Bắc chảo nóng, cho dầu vào phi tỏi, cho cật gà, ớt xanh, ớt đỏ, thơm vào cùng xào, sau cùng rắc ít rượu, hòa bột năng cho vào khuấy sệt.
Để phòng bị còi xương ở trẻ, mẹ mang thai nên ăn các thực phẩm giàu canxi. Nên cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Hằng ngày cho trẻ tắm nắng khoảng 10 – 15 phút trước 9 giờ sáng. Cho trẻ ăn nhiều các món giàu canxi, phốt pho như trứng, cá, tôm, cua, ngao, sò, ốc và sữa, pho mát. Nếu cần, nên bổ sung vitamin D, canxi cho trẻ dưới dạng dược phẩm theo chỉ định của bác sĩ. Nhà ở của trẻ phải có đủ ánh sáng. Nếu trẻ bị mắc các bệnh ở đường tiêu hóa, hô hấp… cần được chữa trị sớm. Như vậy, để trẻ lớn lên khỏe mạnh và phát triển toàn diện, các bà mẹ nên cho trẻ ăn đúng cách giúp giảm tình trạng suy dinh dưỡng thấp còi và thúc đẩy phát triển trí tuệ ở trẻ nhỏ.